گواهینامه استانداردهای بین‌المللی نفت در داخل كشور صادر شود

شركت‌های خارجی كه پس از برجام كم‌وبیش فعالیت‌هایی را در صنعت نفت ایران آغاز كرده و پروژه‌هایی را اجرا می‌كردند، با بازگشت تحریم‌های یك‌سویه آمریكا از ادامه همكاری سر باز می‌زنند یا در این رابطه دچار تردیدهایی جدی هستند. در این شرایط راهكار چیست؟ توانمندی شركت‌های داخلی ایران برای پیشبرد پروژه‌های نفتی چقدر است و در این زمینه تا كجا می‌شود به توانمندی‌های داخل تكیه كرد؟

ایرناپلاس در این زمینه با جلال رجبی، مدیرعامل شركت تكنولوژی تكمیل چاه كیش و كارشناس حوزه نفت گفت‌وگو كرده است.

وی در این رابطه اظهار می‌كند: به جرئت می‌گویم شركت‌های داخلی در حوزه بالادست و پایین‌دست نفتی توانمند هستند و از پس اجرای پروژه‌ها برمی‌آیند. الزاماتی در این رابطه وجود دارد و با گذاشتن پیش‌فرض‌هایی برای شركت‌های ایرانی می‌توان این كار را انجام داد. یكی از آن‌ها مربوط به استانداردهایی است كه توسط دیگران تدوین شده است. برای نمونه شركت‌های ناظر از ما می‌خواهند یك استاندارد آمریكایی را برای محصول خود رعایت كنیم.

*محصولات استانداردی كه تأیید نمی‌شود

رجبی می‌افزاید: البته این مسئله ایرادی ندارد و كسی نمی‌خواهد از استاندارد عدول كنیم. خیلی از شركت‌ها به سطح یك استاندارد می‌‌رسند، ولی روی دریافت یك گواهینامه تأكید وجود دارد. آن گواهینامه را هم جایی تأیید می‌كند كه آمریكایی است.

وی ادامه می‌دهد: برای نمونه، محصولی توسط یك شركت داخلی ساخته شده و به سطح قابل قبولی می‌رسد، كارفرما نیز می‌خواهد مطابق با آن استاندارد، گواهینامه ارائه شود. اما این گواهینامه را یك شركت آمریكایی صادر می‌كند كه خودش ما را تحریم كرده است.

*راه‌اندازی مركزی برای صدور گواهینامه‌ها

رجبی راهكار حل این مسئله را در داخلی شدن صدور گواهینامه دانسته و در این رابطه می‌گوید: دست‌كم برای صنایع پایین‌دستی، قطعه‌سازان و كسانی كه تولیدات كوچك انجام می‌دهند، یك اقدام راهگشا می‌تواند این باشد كه مركزی راه‌اندازی شده و آن استانداردها را آزمایش كند. استانداردها دارای رویه‌ها و روش‌هایی هستند و ما باید بتوانیم معادل آن‌ها را در آن مركز بسنجیم و تأیید بگیریم. در این صورت ایرادی ندارد كه سخت‌گیری‌های زیادی نیز برای یك شركت در نظر گرفته شود. تنها لازم است راهی وجود داشته باشد كه گواهینامه صادر شود؛ نه اینكه اساساً ممكن نباشد شركتی محصول خود را به آمریكا بفرستد و تأییدیه آن را بگیرد.

این كارشناس نفتی اظهار می‌كند: اكنون محصولی را ساخته‌ایم كه تصور می‌كنیم می‌تواند تأییدیه استانداردها را بگیرد، منتها مراكزی كه این كار را انجام می‌دهند، در آمریكا قرار دارند.

*نیازی به تعریف استانداردهای داخلی نیست

وی در پاسخ به اینكه آیا نیاز به تعریف استانداردهای داخلی است، می‌گوید: خیر! نمی‌خواهیم استاندارد داخلی تعریف شود، تنها مركزی وجود داشته باشد كه استانداردهای بین‌المللی را در داخل كشور آزمایش كند. در حال حاضر برخی از شركت‌ها ناچارند هزینه‌های چندگانه بسیار زیادی پرداخت كنند؛ هر شركتی در زیرمجموعه خود شركت دیگری ایجاد كرده تا بتواند آزمایش‌هایی از این قبیل را انجام داده و كار خود را پیش ببرد.

رجبی اضافه می‌كند: این هزینه‌های چندگانه می‌تواند در یك جا تجمیع شود. گمان می‌كنم مقدمات آن نیز انجام شده باشد، اما هنوز خیلی تأثیرگذار نبوده یا اینكه با استثنائاتی همراه است. این كار می‌تواند در داخل كشور و با تمام سخت‌گیری‌های بین‌المللی انجام شود.

وی این‌گونه ادامه می‌دهد: برای نمونه، هنگامی كه یك شركت نروژی محصولی را می‌سازد و می‌خواهد آن را آزمایش كند، در خود نروژ این كار را انجام می‌دهد یا برای انجام این كار محصولش را به آمریكا می‌فرستد. ولی ما اگر قطعه‌ای هم بسازیم، قادر به آزمایش كردن آن نیستیم و این یكی از معضلات بزرگ ما است.

*همكاری با شركت‌های كوچك خارجی

رجبی درباره همكاری با شركت‌های خارجی اظهار می‌كند: هم توانمندی‌های مالی و بازرگانی وجود دارد و هم بسیاری از شركت‌های خارج از كشور وجود دارند كه حاضرند با ما همكاری كنند. از آنجایی كه شركت‌های كوچكی هم هستند، شاید تحریم‌ها نتواند فعالیت آن‌ها را متأثر كند. می‌توانیم با شركت‌های كوچك و متوسط نیز كار كنیم و به این ترتیب زنجیره خود را كامل كنیم.

وی درباره قابلیت‌ شركت‌های داخلی می‌گوید: توانمندی شركت‌های داخلی هم در مدیریت پروژه‌های بزرگ و هم در حوزه اجرا و ساخت، به‌اندازه‌ای است كه انجام كار را در بیشتر موارد ممكن می‌كند. در این زمینه ضعف فنی وجود ندارد، شاید ضعف مالی یا مشكلاتی در حوزه نقل و انتقالات پول وجود داشته باشد كه این مربوط به صنعت نفت نیست و بانك مركزی و نظام بانكی یا حاكمیت باید تدبیری بیندیشند كه بتوان پول را جابه‌جا كرد.

*از عنوان دانش‌بنیان سوءاستفاده نشود

این كارشناس نفتی درباره شركت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه نفت نیز می‌گوید: عموماً تعریف ما از شركت‌های دانش‌بنیان این بوده كه دانش خاصی دارند یا از شیوه خاصی در كار پیروی می‌كنند. به‌عنوان نمونه، شركتی 20 سال است كه فعالیت می‌كند، اما ناگهان عنوان خود را عوض می‌كند تا بتواند از مواهب و مزایای دانش‌بنیان بودن استفاده كند. البته به‌طور كلی در شركت‌های دانش‌بنیان نیز توانمندی زیادی می‌بینم كه پروژه‌ها را به سرانجام برسانند.

وی متذكر می‌شود: این موضوع در گروی این است كه اقداماتی در رابطه با تسهیل شدن رویه‌های استاندارد انجام شود. منتها نباید به‌صورت رانتی باشد و گفته شود اگر شركتی فلان كار را انجام داد، اجرای پروژه را به آن می‌دهیم. دادن اعتبار به شركت‌ها مطلوب است، اما بررسی كردن سابقه آن‌ها نیز مهم است.

رجبی می‌گوید: برای نمونه، امروز شركتی دانش‌بنیان است، اما فردا اگر عنوان دیگری مطرح شود، تغییر نام می‌دهد تا از مزایای آن عنوان استفاده كند و این عادلانه نیست. زمان زیادی طول می‌كشد تا شركت‌ها بتوانند از مرحله رشد عبور كرده و خود را در آن حیطه تثبیت كنند و یك محصول قابل ارائه با برند و شناسنامه مشخص داشته باشند.

وی اضافه می‌كند: مواردی را سراغ دارم كه فردی در صنعت نفت فعال بوده، اما وقتی نتوانسته موفق شود، در صنعت دیگری فعال شده است. مثلاً شركتی كه سازنده تجهیزات نفت بوده، اكنون دارد كار توسعه نرم‌افزار را انجام می‌دهد.